کنتاکتور چیست و چگونه کار می‌کند؟

کنتاکتور یکی از قطعات بسیار مهم و کاربردی در مدارها است که جهت قطع و وصل کردن مدار مورداستفاده قرار می‌گیرد. کنتاکتور از یک سیم‌پیچ مغناطیسی برخوردار بوده و وظیفه خود را با بهره‌گیری از همین سیم‌پیچ مغناطیسی انجام می‌دهد. اگر اطلاعاتی در مورد چگونگی عملکرد کنتاکتور برق ندارید، جای هیچ‌گونه نگرانی نیست، چراکه ما در این مقاله به‌طور کامل به بررسی کنتاکتور چیست؟ کاربردها و مزایای آن چیست؟ و چه تفاوتی بین انواع این قطعات وجود دارد، پرداخته‌ایم. پس در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.

بررسی چگونگی عملکرد کنتاکتور برق

یکی از مهم‌ترین سؤالات افراد در رابطه با چگونگی عملکرد کنتاکتور برق است. درواقع نحوه عملکرد این قطعه به این صورت است که سیگنال‌های ولتاژی از مدار فرمان را از طریق بوبین کنتاکتور دریافت کرده و درنتیجه آن، خاصیت مغناطیسی پیدا می‌کند. این خاصیت باعث می‌شود تا کنتاکت‌های باز، بسته‌شده و کنتاکت‌های بسته، باز شوند. درنتیجه این عمل، قطع و وصلی کنتاکتورها انجام می‌شوند.

بررسی ساختار کلی کنتاکتور و اجزای تشکیل‌دهنده آن

از قطعات و اجزای مختلفی برای ساخت کنتاکتورها استفاده می‌شود. درواقع می‌توان گفت، ساختار کلی کنتاکتورها از اجزا و قطعات زیر تشکیل‌شده‌اند:

• بوبین (سیم‌پیچ)
• کنتاکت ثابت و متحرک
• فنر
• هسته آهنی
• ترمینال
• شاسی
• قاب نگهدارنده تجهیزات
• کنترل جرقه

هر یک از این قطعات وظیفه خاصی را در سیستم کنتاکتورها بر عهده‌دارند و برای اهداف مشخصی در ساختار کلی کنتاکتور تعبیه‌شده‌اند. شایان‌ذکر است که اجزای گفته‌شده، مهم‌ترین قطعات استفاده‌شده در این وسیله‌ها هستند و بسته به نوع کنتاکتور، می‌توان از اجزای دیگری نیز در ساختار آن‌ها استفاده کرد.

کنتاکتور چه مزایا و کاربردهایی دارند؟

کنتاکتورها به دلیل ساختار و طراحی منحصر به فردی که دارند، از  ویژگی‌های مختلفی برخوردار هستند. در ادامه برخی از مهم‌ترین مزایای استفاده از کنتاکتورها را برای شما نام‌برده‌ایم.

• برخورداری از قابلیت قطع و وصل به‌دفعات زیاد
• کنترل مصرف‌کننده از راه دور
• اتوماتیک کردن مدار فرمان
• عمر مکانیکی بیش‌تر نسبت به محصولات با کاربردهای مشابه
• پیش‌گیری از خطرات ناشی از وصل ناگهانی
• قیمت اقتصادی به‌صرفه

این دستگاه به دلیل ویژگی‌ها و مزایای مختلفی که دارند. یک وسیله بسیار مناسب برای قطع و وصل کردن مدار است. کنتاکتور با استفاده از سیم‌پیچی مغناطیسی که دارد، این کار را انجام می‌دهد. مهم‌ترین کاربردهای کنتاکتور عبارت‌اند از:

• راه‌اندازی سافت استارتر زیمنس
• در سیستم‌های نورپردازی
• سیستم مکانیکی خودروها
• سیستم‌های تهویه هوا

بررسی انواع کنتاکتورها و کاربردهای آن‌ها

اگر قصد خرید این محصول را داشته باشید با انواع مختلفی از آن مواجه خواهید شد. هر یک از کنتاکتورها ساختار خاصی داشته و در زمینه‌های مشخصی مورداستفاده قرار می‌گیرند. در ادامه کاربرد انواع کنتاکتور را برای شما شرح داده‌ایم.

کنتاکتور تیغه چاقویی

کنتاکتور تیغه چاقویی یکی از قدیمی‌ترین کنتاکتورها شناخته‌شده است. از این وسیله اغلب در موتوربرق‌ها استفاده می‌کنند. کنتاکتور تیغه چاقویی از یک تیغه و یک اهرم ساخته‌شده است. در این وسیله با استفاده از اهرم، می‌توان مدارهای فلزی آن را بالا و پایین کرد.

کنتاکتور دستی

کنتاکتور دستی یکی دیگر از انواع کنتاکتورها است که می‌توان در زمینه‌های مختلفی از آن‌ها استفاده کرد. این وسیله به افراد  امکان می‌دهد تا بتوانند، در فضاهای کوچک، جریان‌های بالایی ایجاد کنند.

کنتاکتور مغناطیسی

کنتاکتور مغناطیسی به‌عنوان یکی از بهترین و پراستفاده‌ترین نوع کنتاکتورها شناخته می‌شود. یکی از ویژگی‌ها بارز این محصول قابلیت کنترل از راه دور آن است که باعث افزایش کارایی آن شده است. این  وسیله قابلیت آن را دارد که به‌صورت خودکار روشن و یا خاموش شود.

چه تفاوت‌هایی میان کنتاکتور و کلید وجود دارد؟

کنتاکتورها و کلیدها با آن‌که برای اهداف مشابه ای مورداستفاده قرار می‌گیرند، اما تفاوت‌های بسیار زیادی با یکدیگر دارند. در ادامه مهم‌ترین تفاوت‌های میان کلید و کنداکتور را برای شما شرح داده‌ایم.

• کنتاکتورها عمر مفید بیش‌تری نسبت به کلیدها دارند.
• سرعت عمل کنتاکتورها نسبت به کلیدها بسیار بیش‌تر است.
• کنتاکتورها تنوع بیش‌تری دارند.
• کنتاکتورها بهتر می‌توانند، از تجهیزات و قطعات محافظت کنند.

چه تفاوت‌هایی میان کنتاکتور و رله وجود دارد؟

کنتاکتور و رله دارای شباهت‌های بسیار زیادی بوده و کاربردهای تقریباً یکسانی دارند. شاید بتوان گفت عمده تفاوت بین این دو محصول در میزان تحمل جریان توسط آن‌ها است. به‌طورکلی کنتاکتورها میزان جریان بسیار بیش‌تری را نسبت به رله‌ها تحمل می‌کنند. در زمینه‌هایی که میزان جریان عبوری زیاد است، بایستی از کنتاکتور استفاده کرد. اما برای میزان جریان‌هایی در محدوده 0.1 آمپر تا 20 آمپر، استفاده از رله گزینه مناسب‌تری است.

چه تفاوتی میان کنتاکتور AC و DC وجود دارد؟

کنتاکتورها به‌طورکلی در دو مدل AC و DC طراحی و تولید می‌شوند. این دو کنتاکتور در یک حلقه اتصال کوتاه با یکدیگر تفاوت دارند. درواقع برای ساخت کنتاکتورهای AC از یک حلقه اتصال کوتاه استفاده می‌شود تا از این طریق لرزش‌های حاصل از فرکانس برق کنترل شوند. البته این بدان معنا نیست که کنتاکتورهای ac نسبت به dc برتری دارند. بلکه هر یک از این کنتاکتورها در زمینه مناسب خود مورداستفاده قرار می‌گیرند.

کنتاکتور قدرت چیست؟

  کنتاکتور قدرت یکی از انواع کنتاکتورها است. این کنتاکتور می‌تواند، جریان‌های بسیار قوی را تحمل کند. ازاین‌رو اغلب در زمینه‌های صنعتی و مواقعی که شدت جریان عبوری بسیار بالا است، مورداستفاده قرار می‌گیرد. کنتاکتور قدرت ساختار خاصی داشته و از ویژگی‌های منحصر به فردی برخوردار است. به همین جهت نیز  در مسیر جریان‌های بالاتری قرار می‌گیرد.

نحوه عملکرد کنتاکتور کنترلی یا فرمان

کنتاکتورهای کنترلی به این صورت عمل می‌کنند که قبلاً میزان ولتاژ و جریان مجاز برای آن‌ها تعریف‌شده است. هنگامی‌که جریان بخواهد، وارد تجهیزات و قطعات مختلف الکترونیکی شود، در ابتدا از کنتاکتور عبور می‌کند. درصورتی‌که این جریان و میزان ولتاژ آن در محدوده مجاز باشد، کنتاکتور اجازه ورود آن به سایر قطعات و تجهیزات را می‌دهد. در غیر این صورت، مدار را قطع کرده و از ورود جریان‌های مخرب به سایر تجهیزات جلوگیری می‌کند.

کنتاکتور خازنی چیست؟

کنتاکتورها انواع و اقسام مختلفی دارند. یکی از انواع مهم و پرطرف‌دار کنتاکتورها، کنتاکتور خازنی است. این کنتاکتور با هدف کنترل و مدیریت قدرت خازنی در سیستم‌های برقی مورداستفاده قرار می‌گیرد. این نوع از کنتاکتورها، ویژگی‌های منحصر به فردی داشته و در زمینه‌های مرتبط مورداستفاده قرار می‌گیرند.

شایان ذکر است که خازن‌ها به‌عنوان عناصر الکترونیکی شناخته می‌شوند و قادر هستند تا قدرت الکتریکی را در خود ذخیره کرده و در زمان مورد نیاز آن را به  سیستم توزیع کنند. همین ویژگی باعث افزایش کارایی این نوع از کنتاکتورها شده است.

بررسی جریان‌های نامی کنتاکتور

در حقیقت کنتاکت‌های متحرک با اعمال فشار بر روی کنتاکت‌های ثابت تعبیه می‌شوند. ازاین‌رو سطح کنتاکت‌ها کاملاً صاف نبوده و در یک نقطه کوچک با هم دیگر سطح تماس دارند. در محل تماس در کنتاکت، به دلیل وجود مقاومت الکتریکی، در هنگام عبور جریان کنتاکت‌ها گرم می‌شوند. برای بررسی مشخصات و واکنش‌های کنتاکت‌ها، جریان‌های مختلفی تحت عنوان جریان‌های نامی تعریف‌شده‌اند. در ادامه هر یک از این جریان‌های نامی را برای شما بررسی کرده‌ایم.

جریان دائمی Ith2

جریان دائمی Ith2به جریانی گفته می‌شود که کنتاکتورها آن را در شرایط نرمال، بدون قطع شدن و در مدت زمان نامحدود تحمل می‌کنند. این جریان به‌گونه‌ای تعیین می‌شود که در طی آن کنتاکتورها هیچ آسیبی نبینند و میزان حرارت از حد مجاز بیشتر افزایش نیابد.

جریان هفتگی Ith1

جریان هفتگی Ith1، جریانی است که شرایط کار نرمال و هر هفته یک‌بار از کنتاکت‌ها عبور می‌کند. شایان ذکر است که این نوع از جریان نامی هیچ‌گونه تغییری در خصوصیات کاری کنتاکت‌ها ایجاد نمی‌کند.

جریان هشت ساعتی Ith

این جریان هر هشت ساعت یک‌بار و تحت شرایط نرمال از کنتاکت‌ها عبور می‌کند. جریان هشت ساعتی Ith نیز مانند سایر جریان‌های نامی هیچ تغییری را در خصوصیات کاری کنتاکت‌ها ایجاد نمی‌کند.

بررسی ولتاژهای نامی کنتاکتور

ولتاژهایی نامی انواع مختلفی داشته و خصوصیت و پارامترهای مشخصی را در کنتاکتورها ایجاد می‌کنند. در هنگام خرید کنتاکتور یکی از مهم‌ترین عواملی که باید در نظر گرفته شود، ولتاژهای نامی آن است. در ادامه انواع این ولتاژها را برای شما بررسی کرده‌ایم.

ولتاژ کار نامی Ue

ولتاژ کار نامی مربوط به میزان ولتاژی است که کنتاکتورها می‌توانند در جریان کار نامی، با این ولتاژ مورداستفاده قرار می‌گیرند. از روی ولتاژ کار نامی کنتاکتورها می‌توان، ویژگی‌های مختلف نظیر نوع و محل استفاده کنتاکتور، توانایی قطع و وصل و… را مشخص کرد.

ولتاژ عایقی نامی Ui

به واسط این نوع ولتاژ، می‌توان ویژگی‌هایی نظیر استحکام عایقی بین کنتاکت‌ها را تعیین کرد. این نوع از ولتاژ را می‌توان با مشخصه Ui بر روی کنتاکتور مشاهده کرد.

ولتاژ تغذیه نامی Uc

این قطعه به بوبین کنتاکتور متصل شده و آن را با مشخصه Uc می‌شناسند.  میزان این ولتاژ در جریان‌های dc و ac متفاوت است. ولتاژ تغذیه نامی Uc بسته به نوع کنتاکتور و ویژگی‌های آن، در ولتاژهای گوناگونی تولید می‌شود.

بررسی جدول طبقه‌بندی کنتاکتور

کنتاکتورها را با توجه به نوع جریان‌های ac و dc طبقه‌بندی می‌کنند. در ادامه جدول استاندارد و طبقه‌بندی کنتاکتور را برای شما آماده کرده‌ایم.

قدرت قطع کنتاکتور چیست؟

کنتاکتورها ویژگی‌های مختلفی دارند. یکی از اصلی‌ترین پارامترهایی که بر روی کارایی و عملکرد آن تاثیر مستقیمی دارد، قدرت قطع است. در واقع این پارامتر تعیین می‌کند که یک کنتاکتور در چه مدت زمانی و حداکثر تا چه میزان جریان نامتعارف را می‌تواند، کنترل کند. هرچقدر قدرت قطع یک کنتاکتور بیشتر باشد، آن محصول قادر است تا در مدت زمان کوتاه‌تری مدار را قطع کند. پس در هنگام خرید یک کنتاکتور حتماً به قدرت قطع آن توجه ویژه‌ای داشته باشید.

برای نصب کنتاکتور چه نکاتی را باید رعایت کنیم؟

کنتاکت‌ها بایستی به‌صورت سری در مدار نصب شود تا در صورت اضافه‌بار، بتواند مصرف‌کننده را از شبکه قطع کند. در این  حالت  برای استارت دوباره کنتاکتور لازم است تا شستی وصل فشار داده شود. به‌طورکلی باید در نظر بگیرید که برای دست‌یابی به نتایج بهتر و عملکرد درست، بایستی قطع کننده‌ها به‌صورت سری و وصل‌کننده‌ها به‌صورت موازی با تیغه نگهدارنده در مدار تعبیه شوند.

اگر مدار شما تعداد زیادی کنتاکتور و شستی دارد، بهتر است نقشه‌ها را به دو فرم مدار فرمان و مدار قدرت رسم کنید تا بتوانید به‌سادگی اطلاعات مدنظر خود را پیدا کنید. همچنین از کلیدهای محافظ و رله‌ها برای حفاظت از مدارهای الکتریکی استفاده شود.

جمع‌بندی

کنتاکتورها یکی از قطعات مهم در مدارها هستند. برای عملکرد درست یک مدار و حفظ قطعات و تجهیزات مختلف از جریان‌های نامتعارف برق، وجود کنتاکتور ضروری است. شما می‌توانید، کنتاکتورهای مدنظر خود را از طریق فروشگاه اینترنتی برقستان سفارش داده و در کوتاه‌ترین مدت زمان آن‌ها را در درب منزل تحویل بگیرید. شایان ذکر است که تمام محصولات شرکت فنی مهندسی برقستان کیفیت بسیار بالایی داشته و از قیمت اقتصادی و مقرون‌ به‌ صرفه‌ای برخوردارند.

سؤالات متداول

۱- قیمت کنتاکتور چقدر است؟

قیمت کنتاکتورها به عوامل و پارامترهای مختلفی بستگی دارد. ازاین‌رو نمی‌توان یک قیمت مشخص و معین را برای آن‌ها تعیین کرد.

۲- از کجا می‌توان کنتاکتور خریداری کرد؟

با مراجعه به فروشگاه اینترنتی برقستان می‌توانید، انواع مختلفی  از کنتاکتورها را با توجه به نیازی که دارید، سفارش دهید.

۳- آیا استفاده از کنتاکتور در مدار الزامی است؟

بله –  برای محافظت از مدار و سایر تجهیزات الکتریکی حتماً باید از کنتاکتور مای مناسب استفاده شود.