ساخت و نصب تابلو برق سه فاز و نکاتی که باید بدانید!

تابلو برق‌ها به عنوان یکی از لوازم الکترونیکی پرکاربرد شناخته می‌شوند که با مهار انرژی الکتریکی، جریان و فشار برق، کنترل برق ورودی به دستگاه‌ها را انجام می‌دهند. هدف اصلی این تابلوها، جلوگیری از آسیب به موتورها و تجهیزات با کنترل دقیق پارامترهای الکتریکی است. این عمل باعث ایجاد امنیت برق در دستگاه‌ها می‌شود. نصب تابلو برق سه فاز از محبوب‌ترین و پرکاربردترین انواع تابلو برق به‌شمار می‌رود که در صنایع بزرگ و مصارف خانگی برای برق صنعتی استفاده می‌شوند.

تابلو برق سه فاز چیست؟

برای حفاظت از تجهیزات الکتریکی، از نصب تابلو برق سه فاز استفاده می‌شود که به‌عنوان یک محفظه یا چهارچوب شناخته می‌شود. این تابلوها معمولا میزبان تجهیزات متنوعی مانند شیرهای برقی و کمپرسورها هستند. انواع مختلفی از تابلوهای برق تولید می‌شوند. از جمله تابلوهای برق صنعتی، اما دو نوع پرکاربردتر و محبوب‌تر آن‌ها تابلوهای برق تک‌فاز و سه فاز هستند.

استفاده از تابلوهای برق منجر به افزایش امنیت می‌شود و نصب آن را به یک ابزار بسیار حیاتی در مکان‌های مختلف از جمله کارخانجات، صنایع و سازمان‌های تجاری گردیده است. این تابلوها حاوی تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی هستند که علاوه‌بر محافظت از تجهیزات، ایمنی اپراتور را نیز تضمین می‌کنند.

از جزئیات محیطی مختلف مانند رطوبت، گردوغبار و ضربات نیز در تابلو برق‌های سه فاز به‌خوبی محافظت می‌شود. این تابلوها برای تامین ولتاژ سه فاز مصرف‌کنندگان به‌کار می‌آیند و اغلب از موادی مانند پلاستیک یا فلز برای ساخت ساختار خود استفاده می‌کنند.

این تابلو‌ها باتوجه‌به استانداردها در اندازه‌ها و ابعاد مختلفی طراحی می‌شوند. یکی از موارد مهمی که در انتخاب و خرید تابلو برق سه فاز دخیل می‌شود، قیمت این تابلو است. قیمت تابلو برق سه فاز بر اساس متغیرهای مختلف محاسبه می‌شود.

کاربردهای تابلو برق‌های سه فاز

کاربرد تابلو برق سه فاز به‌مراتب گسترده‌تر از تابلو برق یک فاز است و به‌خصوص برای مصارف صنعتی بسیار مناسب هستند. این تابلو برق‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند، زیرا می‌توانند امنیت دستگاه‌ها و موتور‌های الکتریکی با مصرف بالا و قدرتمند را که در صنایع بزرگی چون صنایع غذایی، تولید لباس و تکنولوژی به‌کار می‌روند، بهبود بخشند.

در برخی موارد مسکونی که نیاز به ولتاژ بیشتر وجود دارد، می‌توان از این تابلوها بهره گرفت. به‌عنوان‌مثال، اگر از ماینر در خانه استفاده می‌کنید، استفاده از تابلو برق سه فاز می‌تواند به بهبود امنیت دستگاه شما کمک کند.

انواع تابلو برق سه فاز بر اساس سطح ولتاژ

تابلو برق سه فاز، یک محفظه متشکل از فلز یا مواد غیرفلزی است که جهت نصب و اتصال تجهیزات الکترونیکی و برقی مختلف طراحی شده است. نصب تابلو برق سه فاز از ورودی شوک الکتریکی به اپراتور جلوگیری می‌کند و از تجهیزات داخلی در برابر تاثیرات مختلف محیطی محافظت فراهم می‌کند.

استانداردهای دقیق در ساخت تابلو برق ها رعایت می‌شود و در ابعاد متنوع به تولید می‌رسد. تابلوهای برق سه فاز بر اساس سطح ولتاژ در سه دسته فشارضعیف، فشار متوسط و فشارقوی قرار می‌گیرند.

تابلو برق فشارضعیف

در این تابلوها، سطح ولتاژ 240-220 ولت است و عمدتا در منازل و واحدهای صنعتی کوچک با مصرف کم مورد استفاده قرار می‌گیرند. این تابلوها شامل کلیدها، فیوزهای HRC، مدارشکن‌ها، کلیدهای جریان نشتی زمین، ایزوله‌کننده‌های بدون بار و دیگر تجهیزات کنترلی هستند. کاربردهای آن‌ها شامل توزیع صنعتی، تابلوی PLC، تابلوی بانک خازنی و غیره می‌شود.

تابلو برق فشار متوسط

سطح ولتاژ در این تابلوها بین ۱۰۰۰ ولت تا ۳۶۰۰۰ ولت است. طراحی این تابلوها به‌صورت چندسلولی انجام می‌شود و مجهز به ترانسفورماتورها، کنتاکتورهای فشار متوسط، تجهیزات کنترلی و سایر تجهیزات مربوطه است. کاربردهای آن‌ها شامل سیستم‌های انتقال برق و توزیع، صنعت، و پروژه‌های مختلف خواهد بود.

تابلو برق فشارقوی

هنگامی‌که سیستم برقی با ولتاژ بالاتر از 36 کیلوولت کار می‌کند، به‌عنوان برق فشارقوی شناخته می‌شود. در این سطح ولتاژ بالا، توجه به جزئیات ایمنی و مهندسی موازی با ایجاد قوس برقی حائز اهمیت است. مدارشکن‌های ولتاژ اصلی در این تابلوها به‌عنوان عنصر اصلی محسوب می‌شوند و برای اطمینان از کارکرد ایمن و مطمئن، باید ویژگی‌های خاصی داشته باشند.

به‌دلیل ممکن‌بودن نگهداری طولانی مدت مدارشکن‌ها در حالت روشن، اهمیت به تست‌ها و نگهداری دوره‌ای این تجهیزات افزایش یافته است.

ویژگی‌های تابلو برق سه فاز

تابلو برق سه فاز ویژگی‌های متعددی دارد که اهمیت آنها در توزیع برق و کنترل تجهیزات برقی را آشکار می‌کند. برخی از ویژگی‌های تابلو برق سه فاز عبارتند از:

• توزیع برق سه فاز: این تابلو برق برای توزیع قدرت برق با ولتاژ و جریان سه فاز مخصوصا در محیط‌های صنعتی و تجاری به‌کار می‌رود.
• محافظت و ایمنی: تابلو برق دارای سیستم‌های محافظتی مانند فیوزها، مدارشکن‌ها و رله‌ها است که از تجهیزات و افراد در برابر خطرات الکتریکی محافظت می‌کنند.
• کنترل تجهیزات: این تابلو قابلیت کنترل و مدیریت تجهیزات الکتریکی را دارد. از جمله کلیدها، سوئیچ‌ها و کنتاکتورها برای کنترل جریان و ولتاژ استفاده می‌شود.
• اندازه‌گیری پارامترهای الکتریکی: تابلو برق معمولا دارای نمایشگرها یا مولتی‌مترهایی است که به کاربر اطلاعاتی درباره ولتاژ، جریان، فرکانس، توان و سایر پارامترهای الکتریکی ارائه می‌دهند.
• ساختار مقاوم: برخی تابلوها از مواد مقاوم در برابر شرایط محیطی خاص مانند رطوبت، گردوغبار استفاده می‌کنند تا کارایی و عمر مفید تابلو را افزایش دهند.
• استانداردهای ایمنی و الکتریکی: تابلو برق باید با استانداردهای ایمنی و الکتریکی مربوطه هماهنگ شده باشد تا به ایمنی کاربران و اجزای مختلف مرتبط پرداخته شود.

نحوه نصب تابلو برق سه فاز

درصورتی‌که جریان مصرفی بیشتر از 0.7 کیلووات باشد، نصب تابلو برق‌ سه فاز توصیه می‌شود. اگر شما در یک واحد مسکونی زندگی می‌کنید و نیاز به استفاده از تابلو برق دارید، درصورتی‌که جریان مصرفی از حد مجاز فراتر رود، توصیه می‌شود نصب تابلو برق در نوع سه فاز را  انجام دهید.

البته آموزش نصب جزئیات تابلو برق‌های سه فاز به دلیل پیچیدگی موضوع، در این بخش به اتصال بار تک‌فاز محدود می‌شود و به واقع موتورهای سه فاز را راه‌اندازی نمی‌کنیم. برای نصب تابلو برق سه فاز، مراحل زیر را دنبال می‌کنیم:

• اولین قدم در نصب این تابلو برق، اتصال ولت‌سنج سه فاز است.
• قطع‌کننده مدار یا MCCB را به‌عنوان کلید اصلی در نظر بگیرید و سه فاز ورودی را به سه فاز خروجی (R, Y, B) متصل کنید.
• سه خروجی (R, Y, B) را از قطع‌کننده مدار (MCCB) به DP و SP و MCB و RCD اتصال دهید.
• RCD را از DP به Link Neutral Link و Phase (Line) متصل کنید و خطوط فاز خروجی را به مدارهای فرعی و نهایی و سیم‌های خنثی را وصل سازید.
• در نهایت، لوازم الکتریکی را به ترمینال پیوند ارت اتصال دهید.

نکات بستن تابلو برق سه فاز

برای ساخت و نصب تابلو برق سه فاز، از سیم اتصال به زمین استفاده می‌شود که طراحی آن با رنگ سبز انجام می‌گیرد. سیم‌های سه فاز دارای طیف رنگی هستند که ترتیب آن‌ها به ترتیب زرد، قرمز و آبی است و سیم نول نیز به رنگ مشکی است.

برای کنترل خاموش و روشن‌کردن تابلو برق سه فاز، از یک کلیدگردان استفاده می‌شود. در تمام مراحل ساخت و بستن تابلو برق، نکات ایمنی حتما مدنظر قرار می‌گیرند. دو نقشه داخلی و رایزر دیاگرام برای بستن و ساخت تابلو برق سه فاز طراحی می‌شوند و یک کلید ورودی خودکار نیز در آن به‌کار می‌رود.

در صورت استفاده جداگانه از کلید و فیوز، نصب کلید قبل از فیوز انجام می‌شود تا هنگام خاموش کردن کلید، فیوز نیز قطع گردد. استفاده از فیوز فشنگی در این نوع تابلوها توصیه شده است. از رنگ نسوز برای رنگ‌آمیزی شین‌ها استفاده می‌شود و در سیم‌کشی داخلی تابلو برق سه فاز سیم مسی به‌کار می‌رود. محاسبه مقطع کابل نیز بر اساس استفاده از سطح مقطع کابل در این تابلو برق انجام خواهد شد.

استانداردهای لازم برای طراحی و ساخت تابلو برق سه فاز

برای ساخت و طراحی یک تابلو برق سه فاز، لازم است استانداردهای زیر رعایت شوند:

• انتخاب تابلو برق مناسب و فضای مناسب برای تجهیزات: بدنه و اسکلت تابلو برق باید به‌گونه‌ای انتخاب شود که فضای کافی برای انجام سیم‌کشی و نصب تجهیزات فراهم شود. درنظر داشته باشید که احتمال دارد نیاز به گسترش تابلو برق پیش بیاید، بنابراین فضای اضافی مهیا شود.
• سایز سیم‌ها و نوع قطعات: اندازه سیم‌ها بر اساس جریان بار باید انتخاب شود و انتخاب قطعات نیز بر اساس نیازهای عملیاتی انجام پذیرد.
• لیبل زدن: استفاده از لیبل در تابلو برق سه فاز ضرورت دارد؛ تمام پایانه‌ها، سیم‌ها و سایر اجزا باید به‌صورت کامل لیبل‌گذاری شوند. این اقدام به بهبود صرفه‌جویی و ایمنی کمک می‌کند.
• درب تابلو برق: درب تابلو برق نقش مهمی در بهبود عملکرد اجزای داخلی دارد. در شرایط مختلف هوایی و در مقابل مواد تمیزکننده، دما و سایر عوامل باید مقاومت بالایی داشته باشند.
• حفاظت و ایمنی: اجزای تابلو برق باید به‌گونه‌ای باشند که حفاظت کافی برای افراد و تجهیزات فراهم شود. استفاده از قطعات با استانداردهای ایمنی مهم است.

اصول ساخت و نصب تابلوهای برق

این اصول در هنگام ساخت و نصب تابلو برق سه فاز برای اطمینان از کارکرد بهینه و ایمنی موثر هستند. برای سفارش تابلو برق صنعتی، ابتدا لازم است که الزامات خاص را مورد بررسی قرار دهید. مواردی از قبیل نوع تجهیزات الکتریکی مورد استفاده، ولتاژ و جریان مورد نیاز، نقشه‌ها و نیازهای اتصال باید به‌دقت تعیین شوند.

جمع‌بندی

تابلو برق با توجه به نوع ولتاژ، تجهیزات نصب شده و نقشه‌کشی مورد استفاده، از لوازم الکترونیکی حیاتی محسوب می‌شود. نصب تابلو برق سه فاز با کنترل دقیق جریان، فشار برق و انرژی الکتریکی، علاوه‌بر ایجاد امنیت در کارکرد موتورها و دستگاه‌ها، تضمین‌کننده یک عملکرد بهینه و پایدار محسوب می‌شوند.

سوالات متداول

تابلو برق سه فاز چیست؟

تابلو برق سه فاز تجهیزات الکترونیکی و برقی را برای تعبیه و نصب تجهیزات الکترونیکی و برقی مختلف فراهم می‌کند و از طریق آن، تجهیزات مختلف مانند موتورها، سوئیچ‌ها، فیوزها و نمایشگرها کنترل می‌شوند.

چرا در صنعت از تابلو برق سه فاز استفاده می‌شود؟

تابلو برق سه فاز برای تامین انرژی به تجهیزات صنعتی و موتورهای پرقدرت مورد استفاده قرار می‌گیرد و این امکان را فراهم می‌کند تا تجهیزات با کارایی بالا و امنیت افزایش یابند.

چه ویژگی‌هایی در تابلو برق سه فاز باید مد نظر قرار گیرد؟

ویژگی‌های مهم در تابلو برق سه فاز شامل قابلیت کنترل مختلف، امکان توسعه، استفاده از قطعات باکیفیت، ایمنی در عملکرد و مقاومت در برابر شرایط محیطی مختلف هستند.

چه نکاتی در نصب تابلو برق سه فاز باید رعایت شود؟

نصب تابلو برق سه فاز نیاز به انجام مراحل دقیقی دارد از جمله نقشه‌کشی دقیق، انتخاب سایز مناسب سیم‌ها، لیبل‌گذاری مناسب، استفاده از درهای محکم، و رعایت اصول ایمنی.

چه تجهیزاتی در تابلو برق سه فاز استفاده می‌شود؟

تابلو برق سه فاز شامل تجهیزاتی نظیر سوئیچ‌ها، فیوزها، کنتاکتورها، تایمرها، بی‌متال‌ها، شستی فرمان و چراغ‌های سیگنال است.

تابلو برق سه فاز آسانسور چه وظایفی دارد؟

تابلو برق سه فاز آسانسور وظیفه فراهم کردن برق تامین برق موتور و تابلوی کنترل، برق فراهم‌کننده پریزهای چاله آسانسور و اتاقک موتورخانه و چراغ‌های چاله آسانسور و اتاقک موتورخانه را برعهده دارد