تابلو برق سه فاز چیست و چه کاربردهایی دارد؟

یکی از مهم‌ترین تجهیزات حفاظتی، تابلو برق نام دارد. تابلو برق در دو نوع تک فاز و سه فاز طراحی و تولید می‌شود. تابلو برق سه فاز از اجزای الکتریکی و الکترونیکی مختلفی تشکیل شده که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به کنتاکتورها، تایمرها، ترانس‌ها، کلیدها و فیوزها اشاره کرد. دانستن این که تابلو برق سه فاز چیست و چه کاربردی دارد، می‌تواند به حفظ امنیت هنگام توزیع برق کمک کند.

تابلو برق‌های صنعتی دارای انواع مختلفی هستند. آن‌ها را می‌توان بر اساس نوع طراحی و محل نصب و ساختار طبقه‌بندی کرد. با این وجود، رایج‌ترین طبقه‌بندی تابلو برق سه فاز بر اساس سطح ولتاژ ورودی است. به این ترتیب، تابلو برق سه فاز به سه دسته ضعیف، متوسط و قوی تقسیم‌بندی می‌شود. انتخاب بهترین نوع تابلو برق سه فاز باید با توجه به راندمان کاری و میزان ولتاژ ورودی انتخاب گردد.

تابلو برق سه فاز درون محفظه‌ای از جنس پلاستیک یا فلز قرار می‌گیرد. به این ترتیب، از تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی درون آن در برابر عوامل محیطی از جمله: رطوبت، ضربه یا گرد و غبار حفاظت می‌شود. علاوه بر این، احتمال وارد شدن شوک الکتریکی به اپراتور تابلو برق به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد. در ساخت تابلو برق‌های صنعتی از استانداردهای خاص و ویژه‌ای استفاده می‌شود.

تابلو برق سه فاز را می‌توانید در ابعاد مختلفی سفارش دهید. لازم به ذکر است که تابلو برق سه فاز را می‌توان هم روی دیوار و هم به صورت ایستاده نصب کرد. توجه به نکات ایمنی در هنگام نصب بسیار اهمیت دارد. در غیر اینصورت، احتمال آسیب رسیدن به تجهیزات الکتریکی یا اپراتور وجود دارد.

تابلو برق سه فاز چیست؟

برق از مهم‌ترین انرژی‌های کشف شده در جهان به شمار می‌رود. برای استفاده بهینه از برق، توزیع درست و مناسب آن‌ از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. تابلو برق سه فاز از اصلی‌ترین ابزارها برای توزیع بهینه برق محسوب می‌شود. از تابلو برق سه فاز در زمینه‌های مختلف استفاده می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها در صنایع مختلف، ساختمان‌های مسکونی و اداره‌ها کاربرد دارد.

تابلو برق سه فاز شامل اجزای مختلفی است، به عبارت دیگر، تابلو برق به عنوان بستری برای حفاظت از این اجزا در نظر گرفته می‌شود. جریان برق بالا یا شوک‌های الکتریکی می‌توانند آسیب جدی به اجزای تابلو برق وارد کنند و توزیع برق را با مشکل روبرو کنند. تابلو برق سه فاز مانع از آسیب رسیدن به تجهیزات الکتریکی حساس و مهم می‌شود. در نتیجه، نقش آن در توزیع برق و محافظت از تجهیزات الکتریکی انکارناپذیر است.

از دیگر وظایف مهم تابلو برق سه فاز می‌توان به تامین برق مورد نیاز یک ساختمان اشاره کرد. به عبارت دیگر، برق ورودی توسط تابلو برق سه فاز به قسمت‌های مختلف ساختمان ارسال می‌شود. با توجه به نقش حیاتی تابلو برق سه فاز در حفاظت از تجهیزات الکتریکی، طراحی و ساخت آن بر اساس استانداردهای خاصی انجام می‌شود. جالب است بدانید که تابلو برق سه فاز درون یک محفظه پلاستیکی یا فلزی قرار می‌گیرد.

محل قرار گرفتن کابل‌ها، کلیدهای فرمان، کنتاکتورها و سایر اجزا نیز در طراحی اولیه تابلو برق سه فاز مشخص می‌شود؛ این تابلو برق‌ها می‌توانند شامل چند کلید مینیاتوری و کابل باشند در حالی که برخی دیگر اتاقک‌های فرمان و قدرت را شامل می‌شوند.

آشنایی با انواع تابلو برق سه فاز

پیش از آن که به بررسی کاربرد تابلو برق سه فاز بپردازیم، آشنایی با انواع آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. تابلو برق سه فاز بر اساس معیارهای مختلفی طبقه‌بندی می‌شود. از مهم‌ترین فاکتورهای طبقه‌بندی تابلو برق می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نوع طراحی
• سطح ولتاژ ورودی
• محل نصب
• ساختار تابلو برق سه فاز
• حالت دینامیکی

تابلو برق سه فاز بر اساس نوع طراحی به دو دسته ریتال و سیواکن تقسیم می‌شود. اکثر تابلو برق‌های سه فاز به صورت ریتال طراحی و ساخته می‌شوند. تابلو برق سه فاز ریتال دارای حجم بسیار کمی است. در نتیجه، نصب آن راحت‌تر از انواع دیگر صورت می‌گیرد. تابلو برق سه فاز ریتال را می‌توان به صورت ایستاده یا دیواری نصب کرد. در مقابل، تابلو برق سه فاز سیواکن به دلیل استحکام بالا و انعطاف‌پذیری قابل قبول شهرت دارد.
تابلو برق سه فاز را می‌توان بر اساس سطح ولتاژ ورودی به سه دسته تقسیم کرد:

• ضعیف
• متوسط
• قوی

تابلو برق سه فاز فشار ضعیف توانایی تحمل ولتاژ تا 1000 ولت را دارد. این نوع تابلو برق نیز قابلیت نصب به صورت ایستاده و دیواری را دارد. راندمان کاری در تابلو برق سه فاز فشار ضعیف بین 1000 ولت تا 3600 ولت است. این نوع تابلو برق در دو نوع ثابت و کشویی مورد استفاده قرار می‌گیرد. تابلو برق سه فاز فشار قوی دارای راندمان کاری بین 63 هزار ولت و 40 هزار ولت است.

تابلو برق سه فاز را می‌توان به راحتی در داخل یا خارج از ساختمان نصب کرد. تابلو برق‌هایی که در خارج از ساختمان نصب می‌شوند، دارای عایق کد IP هستند. به همین دلیل، شرایط محیطی نامناسب نمی‌تواند آسیبی به تابلو برق و تجهیزات الکتریکی وارد کند. در مقابل، تابلو برق‌های سه فازی که درون ساختمان بکار می‌روند، عایق IP ندارند و بسیار حساس هستند.

محل نصب تابلو برق سه فاز

تابلو برق سه فاز را می‌توان به راحتی در داخل یا خارج از ساختمان نصب کرد. البته، تابلو برق‌هایی را می‌توان در فضای باز نصب کرد که عایق IP داشته باشند. در غیر اینصورت، اجزای داخلی تابلو برق در شرایط محیطی مختلف آسیب می‌بینند. نصب تابلو برق سه فاز در داخل یا خارج از ساختمان باید بر اساس اصول مشخصی انجام شود. تابلو برق سه فاز تنها در شرایطی قابل استفاده است که جریان ورودی بیشتر از 7/0 کیلووات باشد.
سیم‌کشی و نصب تابلو برق سه فاز پیچیدگی‌های خاص خود را دارد. با این وجود، طی کردن مراحل زیر الزامی است:

• اتصال ولت سنج سه فاز
• استفاده از کلید قطع‌کننده مدار یا MCCB به عنوان کلید اصلی
• اتصال سه فاز ورودی به سه فاز خروجی
• اتصال سه فاز خروجی کلید MCCB به DP، SP، MCB و RCD
• اتصال RCD را از DP به Link Neutral Link و Phase (Line) و خطوط فاز خروجی به مدار فرعی
• در نهایت، تابلو برق باید با سیم ارت به زمین متصل شود.

مراحل ساخت تابلو برق سه فاز

ساخت تابلو برق سه فاز، حساسیت‌های خاص خود را دارد و شامل مراحل مختلفی می‌شود. ابتدا باید استانداردهای بین‌المللی در ساخت انواع تابلو برق باید در نظر گرفته شوند. این استانداردها در نشریه 110 سازمان برنامه و بودجه مندرج شده‌اند. مرحله نخست شامل موارد زیر است:

• بررسی اسناد معتبر، نقشه‌ها و اطلاعات مربوط به تابلو برق
• تعیین مشخصات فنی تجهیزات بکار رفته در تابلو برق سه فاز و محل قرار گرفتن آن‌ها
• عقد قرارداد با کارفرما
• تطبیق نقشه تابلو برق سه فاز با خواسته‌ها و نیازهای کارفرما

در گام دوم، نقشه ایزومتریک و نقشه جانمایی تابلو برق سه فاز تهیه می‌شود. در نقشه ایزومتریک، مدار قدرت و مدار فرمان مشخص می‌شود در حالی که نقشه جانمایی در واقع نقشه اجرایی تجهیزات و قطعات الکتریکی است. در مرحله سوم، تابلو برق سه فاز ساخته می‌شود. مرحله چهارم شامل چربی‌زدایی، زنگ‌زدایی، فسفاته‌کاری و رنگ‌کاری است.

تابلو برق سه فاز چه کاربردهایی دارد؟

اکنون که می‌دانید تابلو برق سه فاز چیست، نوبت به شناخت موارد استفاده از آن می‌رسد. یکی از اصلی‌ترین کاربردهای تابلو برق سه فاز، حفاظت از تجهیزات الکتریکی حساس و مهم است. با نصب تابلو برق در کارخانه‌های تولید مواد غذایی یا پوشاک می‌توان امنیت ماشین‌آلات و ابزارهای مورد استفاده را تضمین کرد. به طور کلی، از مهم‌ترین کاربرد تابلو برق سه فاز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• واحدهای اداری تک فاز
• منازل مسکونی
• واحدهای تجاری
• صنایع تولید پوشاک، تکنولوژی و مواد غذایی
• آسانسور
• ماینر خانگی
• پمپ چاه

به این نکته توجه داشته باشید که برق سه فاز به عنوان بهترین روش انتقال برق در نظر گرفته می‌شود.

معرفی اجزای تابلو برق سه فاز

اجزای سازنده تابلو برق با توجه به نوع آن تغییر می‌کنند. با این وجود، تایمرها، بی‌متال‌ها، کنتاکتورها، کلید کامپکت، فیوزها، کلیدهای محافظ جان، کلیدهای مینیاتوری، شستی فرمان و چراغ سیگنال از مهم‌ترین اجزای تابلو برق سه فاز به شمار می‌روند. در برخی از تابلو برق‌های سه فاز، ترانس نیز استفاده می‌شود. ترانس‌ها در ابعاد مختلفی وجود دارند و قابل نصب روی تابلو برق هستند.

از دیگر قطعات مهم در تابلو برق سه فاز می‌توان به کنترل بار اشاره کرد. از کنترل بار به منظور محافظت از موتورهای الکتریکی در برابر جریان‌های اضافی استفاده می‌شود. با استفاده از کنترل بار، مدار هنگام عبور جریان غیرمجاز قطع می‌شود. به طور کلی، تک تک اجزای تابلو برق سه فاز برای حفظ ایمنی تجهیزات الکتریکی و پیشگیری از بروز حوادث ناگوار ضروری هستند.

اجزای تابلو برق سه فاز

نکاتی که هنگام بستن تابلو برق سه فاز باید بدانید

هنگام بستن تابلو برق سه فاز حتماً باید به نکات زیر توجه کرد:

• اتصال سیم ارت (رنگ سبز) به زمین
• استفاده از سیم مسی برای سیم‌کشی داخلی تابلو برق سه فاز
• استفاده از رنگ‌های قرمز، زرد و آبی برای نشان دادن سیم فاز و رنگ مشکی برای نشان دادن سیم نول
• بکار بردن یک کلید گردان به منظور روشن و خاموش کردن تابلو برق سه فاز
• بکار بردن کلید خودکار در ورودی تابلو برق
• استفاده از فیوزهای فشنگی و کلید گردان برای قطع کردن مدار در شرایط بحرانی
• استفاده از رنگ نسوز برای رنگ‌آمیزی و مشخص کردن شین‌ها
• انجام محاسبات تابلو برق سه فاز بر اساس سطح مقطع کابل

طراحی و نصب تابلو برق سه فاز باید با توجه به رایزر دیاگرام و حریم داخلی انجام شود. در مجموع، هنگام نصب تابلو برق سه فاز باید اصول ایمنی به طور دقیق رعایت شوند. در غیر اینصورت، احتمال رخ دادن حوادث ناگوار بسیار زیاد است.

نتیجه‌گیری

تقاضا برای نصب تابلو برق سه فاز در صنایع مختلف روز به روز افزایش می‌یابد. تابلو برق سه فاز از مهم‌ترین روش‌ها برای حفاظت از تجهیزات الکتریکی و توزیع بهینه برق به شمار می‌رود. نصب تابلو برق باید با توجه به سطح ولتاژ مورد نیاز انجام شود. اکنون که با کاربرد تابلو برق سه فاز آشنا شدید، ر عایت اصول ایمنی برای جلوگیری از رخ دادن حوادث ناگوار هنگام نصب از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد انواع تابلو برق سه فاز و سفارش تابلو برق صنعتی، همین حالا با کارشناسان برقستان تماس بگیرید.

سوالات متداول

تابلو برق سه فاز در چه صنایعی به کار می‌رود؟

از تابلو برق سه فاز در صنایع تولید پوشاک، تکنولوژی و مواد غذایی استفاده می‌شود.

تابلو برق سه فاز بر اساس میزان ولتاژ ورودی به چند دسته تقسیم می‌شود؟

تابلو برق سه فاز را می‌توان بر اساس سطح ولتاژ به ضعیف، متوسط و قوی تقسیم‌بندی کرد.

آیا ترانس روی تابلو برق سه فاز نصب می‌شود؟

بله، ترانس‌ها در اندازه‌های مختلف را می‌توان روی تابلو برق سه فاز نصب کرد.