تابلو برق ساختمان یا خانگی چیست: بررسی کاربردها + اجزای آن

تابلوهای برق خانگی و ساختمانی، به‌عنوان قلب سیستم الکتریکی هر خانه و ساختمان، شناخته می‌شوند. خیلی ساده در جواب تابلو برق خانگی (ساختمان) چیست، می‌توان گفت که این تابلوها مرکز اصلی توزیع انرژی الکتریکی در یک ساختمان برای انتقال برق به دستگاه‌های مورد نظر هستند. این تابلو برق ساختمان نه تنها برای توزیع برق به انواع دستگاه‌ها و تجهیزات الکتریکی استفاده می‌شوند، بلکه از لحاظ ایمنی، حفاظت و کنترل جریان نیز بسیار اهمیت دارند.

تابلو برق ساختمان یا خانگی چیست؟

تابلوهای برق ساختمانی، یک نقطه مرکزی و حیاتی در سیستم الکتریکی ساختمان است. این تابلو برای توزیع، حفاظت و کنترل برق در ساختمان‌های مختلف تجاری و مسکونی کاربرد دارد. آن‌ها عموما در نقاط مختلفی از ساختمان، مانند هر طبقه، هر واحد مسکونی یا هر بخش مجزایی از آن نصب می‌شوند. بدین ترتیب، برق را در نقاط مختلف توزیع می‌کنند. هدف اصلی تابلو برق ساختمانی، تضمین ایمنی، کنترل دقیق و توزیع بهینه برق است.

این تابلوها دارای قطعات و تجهیزات متنوعی مانند MCB، فیوزها، قطع‌کننده‌ها، رله‌ها و سوئیچ‌های مختلف هستند. این قطعات برای محافظت از دستگاه‌ها و افراد در برابر حوادث الکتریکی نصب می‌شوند. آنها می‌توانند شامل قسمت‌های کنترلی هوشمندی نیز باشند. این قسمت‌ها برای کنترل سیستم‌های مختلف از جمله نورپردازی، سیستم‌های HVAC (گرمایش، تهویه و تهویه مصرفی) و سیستم‌های امنیتی استفاده می‌شوند.

ویژگی‌های تابلو برق خانگی تک ‌فاز چیست؟

تابلو برق تک ‌فاز با ویژگی‌های مختلفش، یک سیستم انتقال انرژی کارآمد است. این تابلو از یک منبع انرژی مستقل بهره می‌برد. جهت ایجاد مدار در تابلو برق تک‌فاز، کافی است از دو سیم استفاده شود که سادگی در نصب و استفاده از آن را افزایش می‌دهد.

یکی از ویژگی‌های جالب تابلو برق تک‌فاز، وجود یک منبع تغذیه متغیر با قابلیت رسیدن به صفر است. این ویژگی امکان کنترل دقیق‌تر و تنظیم میزان انرژی مصرفی را فراهم می‌کند. با این‌ وجود، در مقایسه با تابلو برق سه‌فاز، تابلو برق تک‌‌فاز به‌ دلیل کارایی کم‌تر در مواردی خاص انتخاب می‌شود.

این نوع تابلو برق، به خوبی برای راه‌اندازی الکتروموتورها، کولرها، پمپ‌ها و برای موتورخانه‌های ساده خانگی و کارگاهی مناسب است. قابلیت تامین ولتاژ ۲۳۰ ولت و متغیربودن منبع تغذیه آن، این تابلو را به یک گزینه مناسب برای نیازهای خانگی و محیط‌های کاری کوچک تبدیل کرده است. از جمله سایر ویژگی‌های آن:

سادگی و کاربردی ‌بودن

تابلوهای برق ساختمانی تک‌فاز، به‌دلیل استفاده در منازل و فضاهای کوچک، به‌طورکلی ساده و کاربردی هستند. طراحی آن‌ها به‌گونه‌ای است که توزیع برق به اتاق‌ها، دستگاه‌های الکتریکی و نقاط مختلف خانه را ساده و ایمن انجام دهد.

قابلیت حفاظت و ایمنی

تابلوهای برق خانگی تک‌فاز، مجهز به قطعات حفاظتی از جمله MCB، فیوزها و قطع‌کننده‌ها هستند. این قطعات از بسیاری از حوادث برقی جلوگیری خواهند کرد.

توزیع برق مصرفی

وظیفه اصلی این تابلوها توزیع برق به دستگاه‌های الکتریکی مختلف در خانه است. از جمله این دستگاه‌ها می‌توان به پریزها و منابع روشنایی و سایر تجهیزات الکتریکی اشاره کرد.

انعطاف‌پذیری در نصب و استفاده

طراحی تابلوهای برق ساختمانی تک‌فاز به‌گونه‌ای است که نصب و استفاده از آ‌ن‌ها نسبتا آسان است. باید آن‌ها را بر اساس نیازهای خاص هر خانه تنظیم و استفاده کرد.

معرفی تجهیزات تابلو برق ساختمان

این تجهیزات همگی به‌منظور توزیع ایمن و کنترل شده برق در ساختمان‌های مختلف طراحی شده‌اند. آن‌ها وظیفه ایمنی، حفاظت و عملکرد بهینه سیستم‌های الکتریکی را بر عهده دارند. تجهیزات مورد استفاده در تابلو برق ساختمان، برای توزیع و کنترل برق در ساختمان‌های مختلف شامل موارد زیر می‌شوند:

قطعات حفاظتی الکتریکی

این قطعات شامل MCB، واحدهای حفاظت از جریان بیش از حد (RCDs) و دستگاه‌های حفاظتی دیگر می‌شوند. آن‌ها برای محافظت از مدارها، دستگاه‌های مختلف و افراد در برابر حوادث الکتریکی نصب می‌شوند.

سوئیچ‌ها و سیستم‌های کنترلی

این موارد شامل سوئیچ‌های روشن و خاموش، تایمرها، رله‌ها، کنتاکتورها و دیگر دستگاه‌های کنترلی است. آن‌ها برای کنترل دستگاه‌های الکتریکی و سیستم‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.

کنتورها و مترهای برق

آن‌ها شامل کنتورهای برق هستند که مصرف برق را اندازه‌گیری و ثبت می‌کنند. این اطلاعات برای محاسبه قبوض برق و کنترل مصرف مورد استفاده قرار می‌گیرند.

پنل‌های توزیع اصلی و فرعی

تابلوهای برق اصلی، در نقطه ورود برق به ساختمان نصب می‌شوند و کار توزیع به سایر تابلوها را انجام می‌دهند. تابلوهای فرعی نیز برای توزیع برق، در طبقات، واحدها و نقاط مختلف ساختمان نصب می‌شوند.

دستگاه‌های مخابراتی و ارتباطی

این تجهیزات شامل پنل‌های تلفن، سیستم‌های آلارم و نگهبانی، سیستم‌های اطفا حریق و دیگر دستگاه‌های مرتبط با ارتباطات الکتریکی و امنیتی در ساختمان خواهد شد.

بررسی و معرفی انواع تابلو برق ساختمان

تابلو برق ساختمان، وظیفه توزیع برق به‌صورت ایمن و کنترل شده به انواع دستگاه‌ها و تجهیزات الکتریکی را بر عهده دارد. آن‌ها بر اساس نیازهای خاص ساختمان و مصرف‌کننده، طراحی و نصب می‌شوند. تابلو برق، به‌دلیل نوع ساختمان، نیازهای برقی مختلف و مصارف متنوع، انواع مختلفی دارد که بر اساس کاربردها و ویژگی‌های خاص تقسیم می‌شوند:

تابلو برق اصلی (Main Distribution Board – MDB)

این تابلو برق در نقطه ورود برق به ساختمان نصب می‌شود. تابلو برق اصلی مسئولیت توزیع برق به‌ تمامی تابلوهای فرعی و دستگاه‌های الکتریکی در ساختمان را برعهده دارد. این تابلو معمولا دارای مدارهای اصلی و حفاظتی است و برای مصارف عمومی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تابلو برق فرعی (Sub Distribution Board – SDB)

این تابلوها در نقاط مختلف ساختمان مانند هر طبقه، هر واحد مسکونی یا هر بخش مجزایی از آن نصب می‌شوند. وظیفه آن‌ها توزیع برق به دستگاه‌ها و تجهیزات الکتریکی در نقاط خاص ساختمان است.

تابلوهای کنترلی (Control Panels)

این تابلوها برای کنترل و مدیریت سیستم‌های خاص مانند سیستم‌های HVAC (گرمایش، تهویه و تهویه مصرفی)، سیستم‌های امنیتی، نورپردازی و دیگر سیستم‌های مختلف در ساختمان استفاده می‌شوند.

مراحل نصب تابلو برق ساختمان

نصب تابلو برق ساختمان مراحل مهمی را در بر می‌گیرد که باید باتوجه‌به مقررات الکتریکی ملی یا استانداردهای محلی انجام شود. در اینجا، چند مرحله کلیدی برای نصب تابلو برق ساختمان آورده شده است:

• بررسی نیازهای برقی ساختمان و تجهیزات الکتریکی مورد استفاده
• طراحی مکان مناسب برای نصب تابلو برق با در نظر گرفتن مقررات و استانداردهای لازم
• نصب تابلو برق و اتصال کابل‌های ورودی و خروجی به‌طور دقیق با رعایت ایمنی الکتریکی
• اتصال سیم‌ها و راه‌اندازی مدارهای الکتریکی در داخل تابلو
• انجام تست‌های فیزیکی و الکتریکی برای اطمینان از صحت اتصالات و کارکرد تابلو برق
• بررسی مدارهای مختلف برق و قطعات حفاظتی برای اطمینان از عملکرد صحیح آن‌ها
• راه‌اندازی نهایی تابلو برق و اطمینان از اتصال درست تمامی دستگاه‌ها و تجهیزات
• انجام آزمون‌های نهایی و تست‌های عملکردی جهت اطمینان از عملکرد صحیح تابلو برق و مدارهای آن
• تهیه مستندات فنی و نصب تابلو برق به‌منظور ثبت نحوه نصب و اتصالات
• تحویل نهایی تابلو برق به مالک ساختمان یا مسئولین مربوطه

از آنجایی ‌که نصب تابلو برق از مراحل پیچیده‌ای تشکیل شده است، ایمنی الکتریکی آن بسیار حائز اهمیت خواهد بود. به‌همین دلیل، باید این‌کار توسط تکنسین‌های مجرب صورت گیرد.

ضرورت استفاده از تابلو برق ساختمان

استفاده از تابلو برق ساختمان ضروری است، چرا که این تابلوها علاوه بر توزیع برق ایمن و منظم، امکانات مختلفی را برای مدیریت، کنترل و حفاظت از سیستم‌های الکتریکی فراهم می‌سازند. شما علاوه بر اینکه باید بدانید تابلو برق خانگی (ساختمان) چیست باید از ضرورت‌های استفاده از آن نیز آگاه باشید. این تابلو به دلایل زیر، یک بخش ضروری برای سیستم الکتریکی هر ساختمان است:

توزیع برق منظم

تابلو برق ساختمان به توزیع منظم برق به تمامی نقاط ساختمان کمک می‌کند. این تابلوها برای مدیریت و توزیع برق به نقاط مختلف ساختمان مانند اتاق‌ها، دستگاه‌های الکتریکی و سیستم‌های مختلف استفاده می‌شوند.

حفاظت الکتریکی

تابلوهای برق دارای سیستم‌های حفاظتی هستند که در صورت وقوع حوادث الکتریکی مانند اتصال کوتاه یا افزایش جریان، مدارهای برق را قطع می‌کنند. بدین ترتیب، از خطرات احتمالی جلوگیری می‌شود.

کنترل مصرف برق

تابلو برق، امکان کنترل دقیق و مدیریت مصرف برق را فراهم می‌کند. با اضافه کردن دستگاه‌های کنترلی به تابلوها، می‌توان مصرف برق را بهینه‌تر کرد. این دستگاه‌های در کنترل مصرف و صرفه‌جویی بسیار تاثیرگذار هستند.

توانایی تشخیص مشکلات

این تابلوها معمولا دارای سیستم‌های هشداردهنده هستند. آن‌ها در صورت بروز مشکلات الکتریکی مثل جریان بیش از حد یا اتصال کوتاه، اخطار می‌دهند. این اخطار به مدیران این امکان را می‌دهد تا به‌سرعت مشکلات را برطرف و از کار افتادگی کل سیستم جلوگیری کنند.

نکاتی برای خرید تابلو برق ساختمان

باتوجه به این موارد، انتخاب تابلو برق بهینه‌ای که مطابق با نیازها و معیارهای ایمنی و عملکردی باشد، از اهمیت بسیاری برخوردار است. هنگام خرید تابلو برق، موارد زیر را به‌خاطر داشته باشید:

• مطمئن شوید که تابلو برق مورد نظر برای توان مصرفی و تجهیزات الکتریکی مورد استفاده در ساختمان مناسب و قادر به تحمل بار برق مورد نیاز است. برای مثال، برای سفارش تابلو برق صنعتی، باید به سراغ توان بارهای بالا بروید.
• اطمینان حاصل کنید که تابلو، استانداردهای لازم و گواهی‌نامه‌های معتبر برای ایمنی بهینه دارد.
• توجه کنید که تابلو برق با محیط ساختمان و نیازهای آن سازگاری داشته باشد. مثلا از لحاظ ابعادی و محل نصب قابلیت استفاده داشته باشد.
• توجه داشته باشید که تابلو برق دارای قطع‌کننده‌ها، MCB و سیستم‌های حفاظتی مورد نیاز برای جلوگیری از حوادث الکتریکی است.
• باید تابلو برق انتخابی، قابلیت توسعه و اضافه کردن تجهیزات جدید را داشته باشد. در این صورت، اگر نیاز به ارتقا سیستم الکتریکی باشد، امکانات لازم فراهم است.
• از وجود خدمات پس‌ از فروش مطمئن شوید. این خدمات شامل تعمیرات، نگهداری و پشتیبانی فنی پس از خرید محصول می‌شود.

بررسی نقشه تابلو برق عمومی یا مشاعات ساختمان

نقشه تابلو برق عمومی یا مشاعات ساختمان یک نقشه الکتریکی است که جزئیات مربوط به توزیع برق در نقاط عمومی و مشترک ساختمان را نشان می‌دهد. این نقشه معمولا شامل اطلاعات زیر است:

• نشان دادن مکان‌های تابلوهای اصلی که برق از طریق آن وارد ساختمان می‌شود و انرژی را توزیع می‌کند.
• نشان‌دادن مسیر کابل‌های الکتریکی از تابلوهای اصلی تا نقاط مختلف مانند طبقات، واحدها یا نقاط عمومی مانند پارکینگ، راهروها و امکانات مشترک
• مشخص‌کردن مکان قرارگیری دستگاه‌های حفاظتی برای جلوگیری از حوادث ناگوار
• تعیین نقاطی که برای اتصال دستگاه‌های خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند مانند پریزها یا دستگاه‌های نورپردازی مشترک
• اطلاعات فنی مربوط به ولتاژ، جریان، نوع کابل و تجهیزات استفاده شده برای اتصالات الکتریکی

باتوجه به این نقشه، افراد مربوطه می‌توانند سیستم الکتریکی ساختمان را بهتر مدیریت و مشکلات آن را شناسایی کنند. این نقشه برای مراقبت از ایمنی الکتریکی و بهره‌وری سیستم برق ساختمان بسیار اهمیت دارد.

نتیجه‌گیری

تابلو برق صنعتی و ساختمانی، با اندازه و قابلیت‌های متفاوت، برای توزیع برق در ساختمان‌های مسکونی یا تجاری کوچک‌ مقیاس مورد استفاده قرار می‌گیرند. این تابلوها دارای مدارهای کنترلی پیچیده‌ برای مدیریت سیستم‌های برق هستند. به‌طور معمول در نقاط مختلفی از ساختمان، از جمله طبقات یا واحدهای مسکونی و تجاری، نصب می‌شوند. این تابلوها به طور کلی، از نظر ایمنی و کارایی الکتریکی حیاتی هستند. هدف اصلی آن‌ها، توزیع برق به‌ صورت ایمن، موثر و با کنترل بهینه است.

سوالات متداول

تابلو برق ساختمانی چه کاربردی دارد؟

برای توزیع برق به دستگاه‌ها و امکانات الکتریکی خانه مانند روشنایی و پریزها استفاده می‌شود. این تابلو‌ها در کنترل میزان مصرف و مدیریت بهینه انرژی نقش مهمی دارند.

چه اقداماتی برای نگهداری و ایمنی تابلو برق خانگی لازم است؟

برای حفظ ایمنی تابلو، نگهداری منظم، بازرسی دوره‌ای و جایگزینی تجهیزات الکتریکی لازم است. باید از برندها و تولیدکنندگان معتبر با خدمات پس‌ازفروش، بخرید.

چگونه باید بفهمیم که تابلو برق ساختمانی دچار مشکل شده است؟

برق‌رسانی ناپایدار یا دستگاه‌های سوخته می‌تواند برای تشخیص مشکلات نشانه‌های خوبی باشند. اشتباه نشان‌دادن میزان مصرف در واحدهای مسکونی نیز راه مناسبی است.